ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΜΠΛΟΚ

Σάββατο 27 Φεβρουαρίου 2010

Ornithogalum nutans

Ωρωπός 19/03/2008 

Το Ορνιθόγαλο το νεύον (Ornithogalum nutans L. 1753) είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ανατολίας. Από τα πιο κομψά ορνιθόγαλα διακρίνεται από τα κωδωνοειδή, κατανεύοντα άνθη του, που κινούνται από τον άνεμο, χαρακτηριστικό που έδωσε και το όνομα στο φυτό. Φύλλα ταινιοειδή, αυλακωτά, στο μήκος του βλαστού. Τέπαλα μέχρι 3εκ. με χαρακτηριστική ασημοπράσινη χροιά που διαφέρει από αυτή των υπόλοιπων ειδών. Σε αγρούς και φρύγανα, συνήθως στην ορεινή ζώνη. Ανθίζει την άνοιξη.
Ετυμολογία:
Ornithogalum > Όρνις (πτηνό,  όρνιθα, κόττα) + γάλα. Αναφέρεται στην φράση «και του πουλιού το γάλα», λόγω του λευκού χρώματος των τεπάλων του.
nutans > nuto > nutare, νεύω = νεύον (κρεμαστό, κύπτον). Το όνομά του αναφέρεται στην κίνηση των ανθέων και των βλαστών στις πνοές του ανέμου.
 

Παρασκευή 26 Φεβρουαρίου 2010

Fritillaria graeca

Υμηττός 21/02/2010

 Η Φριτιλάρια η ελληνική (Fritillaria graeca, Boiss.& Spuner 1846) εξαπλώνεται στην Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησο, Εύβοια και Κυκλάδες (Σύρος, Κέα).
Πολυετές βολβώδες φυτό. Βλαστός όρθιος με 5-9 γλαυκά φύλλα. Άνθη συνήθως 1-2, κωδωνωειδή έως κυλινδρκά.
Βιότοπος: πετρώδεις θέσεις, φρύγανα, θαμνώνες, ξέφωτα δασών. Υψόμετρο μέχρι 2000 μέτρα
Άνθη: Τέπαλα καστανά-ιώδη με κεντρική πρασινοκίτρινη λωρίδα, συνήθως ψηφιδωτά. Στο όρος Μερέντα του Μαρκόπουλου Μεσογείων εμφανίζονται άνθη πολύ σκούρα.
Άνθιση: Φεβρουάριος - Απρίλιος.
Εξάπλωση: σε όλα τα βουνά και τους λόφους της Αττικής

Ετυμολογία:
Fritillaria > fritíllus κύπελλο με το οποίο έριχναν τα ζάρια οι Ρωμαίοι - για το σχήμα του άνθους.
graecus, -a, -um = ελληνική, επειδή περιγράφτηκε στην Ελλάδα, αλλά μετά βρέθηκε και βορειότερα.

Πέμπτη 25 Φεβρουαρίου 2010

Anemone coronaria var. phoenica

Ανεμώνη η στεφανωματική, ποικιλία κόκκινη
Σκαραμαγκάς 08/03/2008 


Η Ανεμώνη η στεφανωματική (Anemone coronaria L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Είναι η πιο κοινή ανεμώνη της ελληνικής υπαίθρου και απαντάται σε ένα πλήθος μορφών και χρωμάτων.
Φύλλα σπονδύλου και βάσης πολυσχιδή.
Βιότοπος: φρύγανα, λιβάδια, ελαιώνες, σε υψόμετρα 0-700 (-1200) μ.
Άνθη μεγάλα, συνήθως με πέντε σέπαλα, μερικές φορές πολύ περισσότερα, μήκους μέχρι 4εκ. και ανθήρες πολλοί, μαύροι-βιολετί. Τα χρώματα των σέπαλων είναι πάρα πολλά με πιο κοινά τα κόκκινα, λευκά, ιώδη, γαλάζια και ροζ. Η μορφή τους επίσης ποικίλει καθώς μπορούν να είναι από στρογγυλά μέχρι οξύληκτα. Το αποτέλεσμα είναι ένα πλήθος ποικιλιών που πολλές φορές δημιουργούν πραγματικά πολύχρωμα χαλιά σε ελαιώνες και αγρούς. var. rosea var. cyanea var. phoenica var. alba.
Ανθίζει Νοέμβριος - Απρίλιος.

Ετυμολογία:
Anemone > ανεμώνη > άνεμος ==> από την ευκολία που κινούνται οι μίσχοι στον άνεμο ή για την τυπική ανεμοφιλική διάδοση αυτού του γένους.
coronarius, -a, um > coróna στέμμα, στέφανο (κεφαλής) - επειδή ειναι κατάλληλη για στέφανα, γιρλάντες κλπ = στεφανωματική.

Τετάρτη 24 Φεβρουαρίου 2010

Globularia alypum

Υμηττός 21/02/201

Η Globularia alypum L. 1753 είναι μεοσγειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα εκτός Κυκλάδων και ΒΔ χώρας.
Βιότοπος: χέρσες πετρώδεις τοποθεσίες, φρύγανα και θαμνότοπους, σε υψόμετρα 0-400 (-900) μ.
Αειθαλής, πυκνά πολύκλαδος θάμνος,
Φυτό αρωματικό με καθαρτικές ιδιότητες
Φύλλα αντιλογχοειδή, ακέραια ή με λίγους αβαθείς λοβούς, κατεσπαρμένα σε όλο το μήκος του βλαστού.
Ανθοφόρα κεφάλια, ημισφαιρικά, με διάμετρο μέχρι 3εκ. και ανθίδια οδοντωτά, κυανοϊώδη.
Ανθίζει από τον Ιανουάριο.

Ετυμολογία:
Globularia > globus σφαίρα > globulus σφαιρίδιο / το σχήμα της Γης ==> αναφορά στο σφαιρικό σχήμα της ταξιανθίας.
alypum > α στερητικό + λύπη (πόνος σωματικός & πόνος ψυχικός, θλίψη) ==> απομακρύνει τον πόνο
.


Τετάρτη 17 Φεβρουαρίου 2010

Vinca major

Τατόι 14/04/2008

Η Βίνκα η μέγιστη (Vinca major L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα, σε υγρές, σκιερές θέσεις.
Πολυετές φυτό, αναρριχητικό ή έρπον με φύλλα μεγάλα, λεία λογχοειδή, συχνά καρδιοειδή στη βάση με κοντό μίσχο. Άνθη μπλέ-ιώδη, μονήρη, με διάμετρο 4-5 εκ., πενταμερή, με σωλήνα τριχωτό εσωτερικά και μακρύ ποδίσκο. Σε υγρές και σκιερές τοποθεσίες. Καλλιεργείται σαν καλλωπιστικό.
Ο Θεόφραστος την ονομάζει «χαμαιδάφνη», αφού είναι συγγενής της πικροδάφνης αλλά αναπτύσσεται χάμω στο έδαφος.
Η χρήση του φυτού ως φαρμακευτικό βότανο ανάγεται στην αρχαιότητα. Ο Διοσκουρίδης την αναφέρει ως «κληματίδα, φιλαιτέριον, δαφνοειδές, μυρσινοειδές ή πολυγονοειδές» και απέδιδε στα φύλλα και τα κοτσάνια της πολλές θεραπευτικές ιδιότητες για την αντιμετώπιση του πονόδοντου, της δυσεντερίας και της διάρροιας.
Περιέχει αλκαλοειδή, καροτίνη, βιταμίνη C, σαπωνοειδείς ουσίες, τανίνες και γαλακτικό οξύ. Από τα αλκαλοειδή, η βινκαμίνη χρησιμοποιείται στη φαρμακευτική ως αγγειοδιασταλτικό και ως διεγερτικό του εγκεφάλου και η ρεσερπίνη για να κατεβάζει την αρτηριακή πίεση.

Ετυμολογία:
Vinca > αβέβαιας ετυμολογίας - πιθανώς από το pervinca > pervínco νικώ (τις ασθένειες εννοείται) ή vínco νικώ.
major, -us > ορθογραφικά λανθασμένη (αλλά ισχύουσα) μορφή του magnus = μείζων, μέγιστη.

Τρίτη 16 Φεβρουαρίου 2010

Ophrys attica

Λαύριο 30/03/2008

 Η ορχιδέα Οφρύς της Αττικής [Ophrys attica (Boiss. & Orph.) B. D. Jackson 1894] Περιγράφτηκε από την
Αττική το 1859 ως Ophrys arachnites var. attica Boiss. & Orph. και ως ξεχωριστό είδος από τον Jackson το 1894. Έχει ευρύτερη εξάπλωση στην ηπειρωτική Ελλάδα, εκτός από την Μακεδονία και την Θράκη.
Απουσιάζει από τις Κυκλάδες και την Κρήτη.
Συνώνυμο: Ophrys umbilicata Desfontaines subsp. attica, J. J. Wood 1983.
Βιότοπος: θαμνότοποι, φρυγανότοποι, παρυφές δρόμων και μονοπατιών, διάκενα πευκοδασών σε ηλιόλουστα ή ημισκιερά εδάφη.
Άνθη: Καφετιά, με πράσινο περιάνθιο και κάμψη του μεσαίου σέπαλου.
Άνθιση: αρχές Μαρτίου - μέσα Απριλίου.
Έχει ευρεία εξάπλωση στην Αττική με μεγάλους πληθυσμούς στην Λαυρεωτική και στα Τουρκοβούνια. Σπάνια στην Πάρνηθα.

Ετυμολογία:
Ophrys > Οφρύς (φρύδι). Δεν είναι ξεκάθαρο σε ποια χαρακτηριστικά του γένους Ophrys αναφέρεται το όνομα ενώ υπάρχει και το ενδεχόμενο γλωσσικής παρερμηνείας.
attica  >  Αττική.

Παρασκευή 12 Φεβρουαρίου 2010

Narcissus tazetta

Λαύριο 14/02/2009

Ο Νάρκισσος ο ταζέτιος (Narcissus tazetta, L 1753) έχει εξάπλωση σε όλες τις μεσογειακές χώρες.
Λαϊκά ονόματα στην Ελλάδα: μανουσάκι (Κρήτη, Ζάκυνθος), μαρτακούδι (Αμοργός), βούτσινο (Μεσολόγγι), ίτσο (Λαμία), τσαμπάκι, ζαμπάκι...
Ιδιαίτερα δημοφιλές φυτό για τα άνθη και το άρωμά τους, καλλιεργείται από την αρχαιότητα.
Είναι βολβώδες φυτό. Βλαστός ισχυρός, κυλινδρικός και φύλλα γλαυκά, γωνιώδη στη ράχη με μήκος ίσο μ’ αυτό του βλαστού. Περιάνθιο λευκό, διαμέτρου 3-4εκ. με εσωτερική στεφάνη κίτρινη, ύψους μέχρι 5χιλ. Άνθη πολύ αρωματικά μέχρι 12 κατανεύοντα.
Βιότοπος: ελαιώνες, θαμνώδεις περιοχές, φρυγανότοποι.
Άνθιση: χειμωνιάτικη, από τις αρχές Δεκεμβρίου.
Εξάπλωση στην Αττική: Πεντέλη, Πάρνηθα, Λαυρεωτική, Σαλαμίνα, Αίγινα...

Ετυμολογία:
Narcissus > νάρκισσος, όνομα φυτού από το νεολιθικό υπόστρωμα της ελληνικής γλώσσας. Ο Πλίνιος παρετυμολογεί από την «νάρκη» (λατ. narce) λόγω του μεθυστικού αρώματος των ανθέων. Νάρκισσος: μυθολογικός πανέμορφος νέος που πέθανε στον Ελικώνα της Βοιωτίας μένοντας να θαυμάζει το πρόσωπό του στο νερό μιας πηγής.
tazetta > tazza, δημοφιλές κύπελλο στην Βόρεια Ιταλία, το σχήμα του οποίου μοιάζει με την παραστεφάνη του άνθους = ταζέτιος, κυπελλοφόρος.

Πεντέλη 17/03/2008

  

Δευτέρα 8 Φεβρουαρίου 2010

Onosma frutescens

Πεντέλη 22/03/2009 Pentelikon

Το Ονόσμα το θαμνώδες (Onosma frutescens Lam. 1792) είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου. Στην Ελλάδα φύεται στην κέντρική και νότια χώρα και σε νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, συνήθως σε βραχώδεις τοποθεσίες και σε μεσογειακά ενδιαιτήματα. Είναι πολυετές, πολύκλαδό φρύγανο με κοκκινωπούς βλαστούς, πυκνό τρίχωμα και φύλλα λογχοειδή. Άνθη σε βοστρύχους, κίτρινα, κοκκινωπά στο χείλος. Ανθίζει την άνοιξη.
Ετυμολογία:
Onosma > Όνος + οσμή. Επειδή η οσμή του προσελκύει τους όνους (γαϊδούρια)
frutescens > frutex (λατιν.) θάμνος = θαμνώδες.