Οι χαμένοι λύκοι της Πάρνηθας

 

φωτογραφία Δαυΐδ Κουτσογιαννόπουλος

Όπως προκύπτει από ιστορικές μαρτυρίες, στην Πάρνηθα ζούσαν πολλά από τα μεγάλα θηλαστικά της χώρας, όπως η καφέ αρκούδα (μέχρι περίπου το 1850), ο λύκος, το αγριογούρουνο και το τσακάλι (μέχρι πριν 50 χρόνια). Σήμερα έχει διαπιστωθεί η παρουσία 42 από τα 116 θηλαστικά που ζουν στην Ελλάδα. Ξεχωρίζει βέβαια το ελάφι  αλλά υπάρχουν επίσης πολλοί λαγοί και αλεπούδες. Σποραδικές εμφανίσεις έχουν ο σκίουρος, το τσακάλι, ο ασβός, η νυφίτσα και το κουνάβι. Από το 1992 ζουν σε ορισμένες θέσεις αγριοκάτσικα και αίγαγροι (κρι-κρι), που δραπέτευσαν από το εκτροφείο θηραμάτων το 1992.

Από όλα τ’ άγρια ζώα που είχε η Πάρνηθα, οι περισσότερες γραπτές αναφορές αφορούν τους λύκους, των οποίων η παρουσία μέχρι και τη δεκαετία του 1950 αποδεικνύεται από πολλές πηγές και από την ειδησεογραφία της εποχής.

Ο βασιλιάς Γεώργιος Α’ οργάνωνε ολόκληρες επιχειρήσεις κατά των λύκων, στις οποίες καλούσε και τους υπασπιστές του. Οι λύκοι ήταν τόσο πολλοί στην Πάρνηθα ώστε οι Σαρακατσάνοι βοσκοί, που πήγαιναν τα κοπάδια τους στα ορεινά λιβάδια του βουνού το καλοκαίρι (το χειμώνα τα είχαν στο Λαύριο) οργάνωναν μεγάλες παγάνες για να τους σκοτώσουν. Χαρακτηριστική είναι η ακόλουθη περιγραφή από μια εκδρομή το 1922 στην έρημη τότε (και σήμερα καμένη) Αγία Τριάδα, την πιο δημοφιλή περιοχή στις κορφές της Πάρνηθας.

«Όλη η έκτασις αντηχεί από τους πυροβολισμούς. Οι σκηνίται των διαφόρων ποιμενικών εκτάσεων του όρους, εξωπλισμένοι, διηρημένοι εις τμήματα, είχαν εκστρατείαν κατά των λύκων. Παγανιάν έκαμαν και εφόνευσαν αρκετούς. Τους συνηντήσαμεν κατά την εξερεύνησίν μας της δυτικής περιοχής κάτωθεν της Καραμπόλας, η οποία περιοχή παρουσιάζει πλείστας ανωμαλίας βουνών, χαραδρών, λακκών, καταδασωμένων. Οι σκηνίται ήσαν υπερήφανοι δια την θήραν των. Μας επέδειξαν τα φονευθέντα αγρίμια με ικανοποίησιν». (22/08/1922)

Στην Πάρνηθα υπήρχαν κι άλλα σαρκοβόρα, όπως ο λύγκας (Lynx lynx) και ο αγριόγατος (Felix sylvestris) που τρέφονταν με μικρότερα ζώα. Ο τελευταίος γνωστός λύγκας της Πάρνηθας σκοτώθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα στο Τατόι, ταριχεύθηκε και το σώμα του βρίσκεται σήμερα στο Ζωολογικό Μουσείο του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Lonicera implexa

Πάρνηθα 02/06/2011 Μετόχι

Η Λονίτσερα η περίπλοκη (Lonicera implexa, Aiton 1789)] είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα,εκτός από Βόρεια Πίνδο, Κυκλάδες και Κρήτη.
Κοινό λαϊκό όνομα: αγιόκλημα, αγριοαγιόκλημα.
Αειθαλής θάμνος με βλαστούς πολύκλαδους και φύλλα γλαυκά, λεία, τα ανώτερα ενωμένα, περίβλαστα.
Βιότοπος: θαμνώνες, δάση, βραχώδεις πλαγιές.
Ανθική στεφάνη σωληνοειδής, δίχειλη, λευκή ή ρόδινη, με μακρείς λευκούς στήμονες.
Η κεφαλή με τα άνθη καλύπεται από το τελευταίο ζεύγος φύλλων, που μοιάζει με κύπελλο.
Ανθίζει από τον Μάίο

Ετυμολογία:
Lonicera > γένος αφιερωμένο με τον Γερμανό ιατρό και βοτανικό Adam Lonitzer (Lonicerus, 1528-1586).
implexa > implecτo, εμπλέκω, περιπλέκω = περιπλεγμένη.

Πάρνηθα 02/06/2011 Μετόχι

Αρμυρήθρες Salicornia sp.

Βραυρώνα 04/07/2010

Οι αρμυρήθρες είναι ένα από τα φυτά που δικαιολογεί τη ρήση ότι «εκεί που πεθαίνουν τα γαϊδούρια, παχαίνουν οι Έλληνες». Είναι ένα χόρτο που φυτρώνει σε παραθαλάσσιους υγρότοπους και αλίπεδα. Στους βιότοπους αυτούς, που έχουν υψηλή αλατότητα στα εδάφη τους, ευδοκιμεί μια ειδική ομάδα φυτών που αντέχουν στο αλάτι και λέγονται «αλόφιλα». Oι αρμυρήθρες ανήκουν στα είδη Salicornia και Arthrocnemum και χρειάζονται θερμο και ξηρό κλίμα, όπως είναι το μεσογειακό.

Για να ανταπεξέλθουν στις υψηλές τιμές άλατος στο έδαφος, αποθηκεύουν στις ρίζες τους μέχρι και 17% αλάτι. Φυτρώνουν σε όλα τα αλίπεδα της Ελλάδας, από το νησί της Λήμνου στο Αιγαίο μέχρι τους υγρότοπους του Πάρνωνα στην Πελοπόννησο.

Είναι δημοφιλές καλοκαιρινό χορταρικό στα Μεσόγεια της Αττικής και φυτρώνει σε ποσότητες στον υγρότοπο της Βραβρώνας.

Όπως γράφει ο αρχαίος γιατρός Γαληνός, οι αρχαίοι Έλληνες έκαιγαν τις αρμυρήθρες μετατρέποντας το χλωριούχο νάτριο (δηλαδή το αλάτι που περιέχουν) σε ανθρακικό νάτριο, που το χρησιμοποιούσαν ως σόδα για να φτιάξουν σαπούνι.

Με τα τρυφερά βλαστάρια της αρμυρήθρας γίνεται μια νοστιμότατη βραστή σαλάτα το καλοκαίρι με ελαιόλαδο (εννοείται) και άφθονο λεμόνι. Τα κάνουν επίσης και τουρσί. Οι αρμυρήθρες περιέχουν βιταμίνες C και Ε και είναι πλούσιες σε ιώδιο και μεταλλικά στοιχεία. Εκτός από τις παραθαλάσσιες ταβέρνες των Μεσογείων και άλλων περιοχών, η ιδιαίτερη γεύση τους έχει κερδίσει την υψηλή μαγειρική.

Colchicum atticum

Πεντέλη 30_11_2008

Το Κολχικό της Αττικής (Colchicum atticum Spruner ex Tommas 1840) περιγράφτηκε το 1840. Θεωρήθηκε για πολλές δεκαετίες ενδημικό της Αττικής αλλά τελικά βρέθηκε και σε άλλες θέσεις της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας όπως και στη Νότια Βουλγαρία.
Συνώνυμο: Merendera attica.
Βολβώδες φυτό. Ξεχωρίζει από τα άλλα κολχικά από το γεγονός ότι τα τέπαλά του είναι χωρισμένα σε όλο το μήκος τους.
Βιότοπος: πετρώδεις θέσεις, δασικές τοποθεσίες σε χαμηλά και μέσα υψόμετρα.
Άνθη: λευκά με μοβ απολήξεις.
Άνθιση: φθινοπωρινή.
Εξάπλωση στ ην Αττική: Τουρκοβούνια, Πάρνηθα, Πεντέλη, Υμηττός, Λαυρεωτική, Γεράνεια, Πατέρας.

Ετυμολογία:
Colchicum > Κολχίς (αρχαία όνομα της σημερινής Γεωργίας). Κατά τον Διοσκουρίδη, το κολχικό φύτρωνε άφθονο στην Κολχίδα και την Μεσσηνία.
atticum  -a, -um > Αττική, αττικό..

Πεντέλη 30/11/2008

Πεντέλη 30/11/2008

Τουρκοβούνια 01/12/2007

 Λαυρεωτική 09/12/2007

Colchicum cupanii

Υμηττός 23/10/2009

Το Colchicum cupanii Guss. 1827, είναι μεσογειακό φυτό, με εξάπλωση στην δυτική, νότια και νησιωτική Ελλάδα.
Βιότοπος: βραχώδεις και πετρώδεις θέσεις, ελαιώνες, λιβάδια και θέσεις με terra rossa, διάκενα δασών, ορεινά λιβάδια, σε υψόμετρα 0-700 (1400) μ.
Βολβώδες δηλητηριώδες φυτό. Βολβός 2 εκ. με εξωτερικούς χιτώνες σκούρους καφέ
Φύλλα 3 καλά αναπτυγμένα, επιμήκη, (και γλωσσοειδή), παρόντα κατά την άνθιση.
Περιάνθιο με λεπτό σωλήνα, υπόλευκο. Τέπαλα ρόδινα με σκουρότερες παράλληλες νευρώσεις. Ανθήρες καφέ-μοβ με κίτρινη γύρη
Μερικές συλλογές από την Αττική και την Εύβοια έχουν περιγραφεί ως Colchicum cupanii subsp. glossophyllum (Heldr.) Rouy 1906, με επέκταση σε Πελοπόννησο και νησιά Ιονίου

Ανθίζει τέλη Σεπτεμβρίου - αρχές Δεκεμβρίου.

Ετυμολογία:
Colchicum > > Κολχίς (αρχαία όνομα της σημερινής Γεωργίας). Κατά τον Διοσκουρίδη, το κολχικό φύτρωνε άφθονο στην Κολχίδα και την Μεσσηνία.
cupanii > προς τιμήν του Francesco Cupani (1657-1710), Ιταλού βοτανικού.
glossophyllum > γλώσσα + φύλλο.

Πάρνηθα 05/10/2008 Κατσιμίδι

Κατσιμίδι (Πάρνηθα) 01/11/2007