ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΜΠΛΟΚ

Δευτέρα 30 Απριλίου 2018

Malva sylvestris

Περισσός 20-03-2008 Τουρκοβούνια

Η Μολόχα η δασική (Malva sylvestris, L. 1753) είναι η πιο κοινή από τις μολόχες και αυτή που κατά κύριο λόγο συλλέγεται για φαρμακευτικούς σκοπούς. Είναι φυτό που ζει τουλάχιστον δύο χρόνια. Φύεται σε φράκτες, άκρες δρόμων και μεσογειακά λιβάδια.
Διατηρούμε το αρχαίο της όνομα «μολόχη», που θεωρείται άγνωστης ετυμολογίας. Οι αρχαίοι την συνέδεαν με το ρήμα «μαλάσσω» και ίσως να είχαν δίκιο, αν σκεφτούμε ότι τα νωπά φύλλα της τα χρησιμοποιούμε και σήμερα για τα οδυνηρά τσιμπήματα μελισσών, σφηκών και τσουκνίδων, μαλάσσοντας με αυτά το δέρμα μας.
Τα φύλλα της μολόχας χρησιμοποιούνται από την αρχαιότητα σε δερματικές παθήσεις, φλεγμονές, συνάχι, γαστρεντερίτιδα. Γενικά, θεωρείται ότι τα φύλα (και αποξηραμένα) έχουν μαλακτικές, αποχρεμπτικές, στυπτικές και καταπραϋντικές ιδιότητες.
Η μολόχα είναι βρώσιμη και λαχανεύεται. Ήδη όμως από την αρχαιότητα ο Ησίοδος την θεωρούσε τροφή των φτωχών. Οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι πάντως την καλλιεργούσαν ως βρώσιμο λαχανικό. Οι Πυθαγόρειοι την έτρωγαν γιατί ήταν ελαφριά στο στομάχι κι άφηνε ελεύθερη την σκέψη. Την τρώνε ακόμα σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, αλλά πλέον είναι παραμελημένη ίσως γιατί είναι πολύ κοινή. Στην Κάσο την κάνουν ντολμάδες και στην Τήνο βάζουν τα χοντρά βλαστάρια της σε ομελέτες.
Και μια ωραία ιστορία: Ο Μανουήλ Βερνάρδος από το Ρέθυμνο ήταν τυπογράφος, νομομαθής, μέλος της Φιλικής Εταιρίας και αγωνιστής στην Επανάσταση του 1821. Κάποτε αναγκάστηκε να ζήσει 6 βδομάδες σε ένα ξωκκλήσι στη Σκύρο, έπαθε κρυοπαγήματα κι έγραψε: «Ψωμί και μολοχόφυλλα εις εν αγγείον βάζω, στο παγωμένο δάκτυλο ιατρικόν το βάζω». Τα στιχουργήματά του εκδόθηκαν στη Σύρο το 1834 με τίτλο «Δεινολογία».
Ετυμολογία:
Malva > malva (λατιν.). Η μαλάχη των αρχαίων, μολόχα
sylvestris > sylva > silva, δάσος = δασική


Κυριακή 29 Απριλίου 2018

Onosma erecta

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση

Το Όνοσμα το όρθιο (Onosma erecta, Sm. 1806, subsp. erecta) είναι ενδημικό Κεντρικής Ελλάδας, Πελοποννήσου, Κρήτης.
Φυτό με πολλούς όρθιους βλαστούς, εξ ου και το όνομά του «όρθιο». Φύλλα λογχοειδή και τριχωτά. Συχνά σχηματίζει μεγάλες συστάδες.
Βιότοπος: βραχώδεις και πετρώδεις θέσεις, σε πρανή και στις άκρες των δρόμων.
Άνθη: σωληνοειδή, χρώματος κίτρινο-λεμονί, με μήκος μέχρι 4 εκατοστά, σε πυκνούς κατανεύοντες βοστρύχους και καλυμμένα με κοντό χνούδι.
Άνθιση: από τον Απρίλιο σε μέσα υψόμετρα.
Ετυμολογία:
Onosma > Όνος + οσμή. Κατά την επικρατέστερη εκδοχή, επειδή η οσμή του προσελκύει τους όνους (γαϊδούρια)
erectus, -a, -um = όρθιος, -α, -ο

Σάββατο 28 Απριλίου 2018

Trifolium campestre

Πεντέλη 28-05-2013

Το Τριφύλλι το πεδινό (Trifolium campestre, Schreb. 1804) είναι πλατιά εξαπλωμένο σε Ευρώπη και Ελλάδα. Φύεται σε μεσογειακά λιβάδια, άκρες αγρών και δρόμων, φρύγανα.
Ετυμολογία:
Trifolium > tres (latin.) τρις + folium (λατιν.) φύλλο = Τριφύλλι
campestre > campus (λατιν), πεδιάδα, κάμπος = πεδινό


Παρασκευή 27 Απριλίου 2018

Hippocrepis glauca

Πάρνηθα 29-04-2011

Η Ιπποκρηπίς η γλαυκή (Hippocrepis glauca, Ten. 1811) είναι μεσογειακό φυτό (Βαλκάνια, Ιταλία). Στην Ελλάδα φύεται στην Στερεά Ελλάδα και ίσως στην Εύβοια. Φύεται σε μεσογειακά και υπομεσογειακά λιβάδια. Ανθίζει από τον Απρίλιο.
Ετυμολογία:
Hippocrepis > ίππος + κρηπίς (θεμέλια, βάση στήριξης οικοδομήματος // ανδρικό υπόδημα). Η ονομασία δόθηκε από τον καρπό (χέδρωψ - χέδρωπος) που μοιάζει με πέταλο ίππου (και κατ' επέκταση πάνω στο πέταλο στηρίζεται ο ίππος)
glaucus, a, um > γλαυκός, ή, ό. (κυανοπράσινος). Από το χρώμα το κάλυκα και των καρπών. (Σε άλλα φυτά από το χρώμα των φύλλων)


Πέμπτη 26 Απριλίου 2018

Phlomis fruticosa

Πάρνηθα 29-04-2011

Η Φλομίς η πολύβλαστη - θαμνώδης (Phlomis fruticosa, L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό, από την Ιταλία και ανατολικότερα. Στην Ελλάδα φύεται στην Νότια και Δυτική Ελλάδα. Είναι από τα συνήθη είδη της βλάστησης «γκαρίγκ», όπου και μπορεί να κυριαρχήσει καθώς οι σκληρές τρίχες σε βλαστούς και φύλλα δεν επιτρέπουν την βόσκηση από τα ζώα. Ανθίζει την άνοιξη.
Ετυμολογία:
Phlomis  > φλομίς, φυτό που αναφέρεται από τον Διοσκουρίδη.
fruticosa > frutex (λατιν.) θάμνος = θαμνώδης, πολύβλαστη.

Τετάρτη 25 Απριλίου 2018

Trifolium angustifolium

Πάρνηθα 02-06-2011

Το Τριφύλλι το στενόφυλλο (Trifolium angustifolium L. 1753) είναι ευρασιατικό φυτό με μεγάλη εξάπλωση σ' όλη την Ελλάδα. Φύεται σε μεσογειακά λιβάδια και φρύγανα. Ανθίζει την άνοιξη μέχρι τα μέσα του καλοκαιριού, ανάλογα με το υψόμετρο.
Ετυμολογία:
Trifolium > tres (λατιν.) τρις + folium (λατιν.) φύλλο = Τριφύλλι
angustifolium > angustus (λατιν.) στενό + folium (λατιν.) φύλλο = στενόφυλλο.
 

Τρίτη 24 Απριλίου 2018

Erysimum boryanum

Πεντέλη 10-04-2011

Το Ερύσιμο το μποριάνιο (Erysimum boryanum, oiss. & Spruner 1843) είναι ενδημικό της Στερεάς Ελλάδας. Πολυετές φυτό με ξυλώδη βλαστό και σπανίως υπόγειους στόλονες. Φύεται σε βραχώδεις θέσεις δίπλα σε δρόμους, ελατοδάση αε υψόμετρα 650-1600 μέτρα. Ανθίζει Απρίλιο - Μάιο.
Ετυμολογία: 
Erysimum > Ερύσιμον, φυτό που αναφέρει ο Θεόφραστος > ερύω (=προστατεύω) --> ερυσίπτολις (=επίθετο της Αθηνάς ως προστάτισσας της πόλης των Αθηνών).
boryanum > αφιερωμένο στον Γάλλο γεωγράφο, φυσιοδίφη και εξερευνητή Jean Baptiste Bory de Saint Vincent (1778-1846) = μποριάνιο.



Δευτέρα 23 Απριλίου 2018

Serapias bergonii

Σχινιάς 04-04-2013

Η Σεραπιάς του Μπεργκόν (Serapias bergonii, E. G. Camus 1908) είναι ορχιδέα της Ανατολικής Μεσογείου. Περιγράφτηκε το 1908 από την Κέρκυρα.
Έχει ευρεία εξάπλωση σ' όλη την Ελλάδα, με έμφαση στις νότιες, νησιωτικές και δυτικές περιοχές της χώρα. Φύεται σε λιβάδια, διάκενα δασών, θαμνώνες και φρύγανα. Όπως όλες οι Σεραπιάδες, τα πέταλα και τα σέπαλα των ανθέων της σχηματίζουν ένα είδος θόλου, στον οποίο βρίσκουν καταφύγιο τα έντομα κι έτσι επικονιάζουν τα φυτά. Ανθίζει από τον Απρίλιο.
Ετυμολογία:
Serapias > Σεραπιάς, ορχιδέα που ονοματίζει ο Διοσκουρίδης > Σέραπις (και Σάραπις) ελληνοαιγυπτιακός θεός της Ελληνιστικής Εποχής.
bergonii > προς τιμήν του Γάλλου βοτανικού και φωτογράφου Louis-Jacques-Paul Bergon (1863-1912).

Κυριακή 22 Απριλίου 2018

Orchis provincialis

Πάρνηθα 19-04-2013
Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση

Η Όρχις η προβηγκιανή - της Προβηγκίας (Orchis provincialis Balbis ex Lamarck & DC. 1806) είναι μεσογειακή ορχιδέα με εξάπλωση από την Πορτογαλία μέχρι την Τουρκία. Περιγράφτηκε από την επαρχία Var της Προβηγκίας στην Νότια Γαλλία το 1806.
Μοιάζει πολύ με την Orchis pauciflora αλλά είναι πολύ πιο ανοιχτόχρωμη, με υποκίτρινα άνθη και στικτά φύλλα. Χείλος τρίλοβο με κόκκινα στιγματα, κήφωση στο κέντρο και λοβούς έντονα αναδιπλωμένους προς τα κάτω. Πλήκτρο με ελαφρά διόγκωση στην άκρη. Φύεται σε λιβάδια, μακκία βλάστηση, φωτεινά δάση πλατύφυλλων και κωνοφόρων.
Στην Ελλάδα φύεται σ΄όλη τη χώρα αλλά η κύρια εξάπλωσή της είναι στον ορεινό όγκο της Πίνδου και των προεκτάσεών της. Ανθίζει Απρίλιο - Μάιο.
Ετυμολογία:
Orchis (λατιν. θηλυκού γένους) > Όρχις (αρσενικού γένους), φυτό με δύο κονδύλους σε σχήμα όρχεων που αναφέρει ο Διοσκουρίδης // ο όρχις (< ορχίδιον < αρχίδι).
provincialis > Provence (Προβηγκία), περιοχή της Γαλλίας = προβηγκιανή, της Προβηγκίας. 

Σάββατο 21 Απριλίου 2018

Trifolium stellatum

Περισσός 13-03-2014 Τουρκοβούνια

Το Τριφύλλι το αστερωτό (Trifolium stellatum, L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Φυτό μονοετές, τριχωτό με φυλλάρια αντικαρδιοειδή και σχεδόν λευκά παράφυλλα με νεύρα και περιθώρια χλοοπράσινα. Ανθοφόρα κεφάλια, σφαιρικά σε μακριούς ποδίσκους και άνθη λευκά με κίτρινη ή ρόδινη χροιά. Κάλυκες τριχωτοί, κόκκινοι στην ωρίμανση με χαρακτηριστικά αστεροειδές σχήμα. Σε αγρούς, πετρώδεις τοποθεσίες, φρύγανα.
Ετυμολογία:
Trifolium > tres (λατιν.) τρις + folium (λατιν.) φύλλο = Τριφύλλι
 stellatus, a, um >  stella (λατιν.), αστέρι. Ονομάστηκε stellatum (αστερωτό) από την μορφή του κάλυλα που έχει σχήμα στυλιζαρισμένου αστεριού

Παρασκευή 20 Απριλίου 2018

Asphodelus ramosus L. subsp. ramosus

Περισσός 13-03-2014 Τουρκοβούνια

Ο Ασφόδελος ο πολύκλαδος (Asphodelus ramosus L.1753) έχει ευρύτατη εξάπλωση στην Μεσόγειο και στην Ελλάδα. Είναι πολυετές γεώφυτο, έχει δηλαδή στο ρίζωμά του αποθηκευτικούς κονδύλους.
Βλαστός κυλινδρικός, κούφιος, διακλαδισμένος στην κορυφή. Φύλλα επιμήκη, τριγωνικά, συγκεντρωμένα στην βάση του βλαστού.

Φύεται γενικά σε υποβαθμισμένα εδάφη, πετρώδεις πλαγιές, βραχώδη εδάφη, θέσεις με ανθρωπογενή επιβάρυνση, άκρες δρόμων, ξηρά λιβάδια.  
ΆΝθη με τέπαλα λευκά και κοκκινωπή νεύρωση στην μέση, σε επάκριους βότρεις.
Ανθίζει από τον Μάρτιο.

ἀσφόδελος· οἱ δὲ ναρθήκιον, Ῥωμαῖοι ἀλβούκιουμ, Ἄφροι κύρα (Διοσκουρίδης)

Ετυμολογία:
Asphodelus > ασφόδελος (αβέβαιας ετυμολογίας)
ramosus > ramus (κλάδος, κλαδί) = πολύκλαδος.

ἀσφόδελος· φυτὸν τοῖς πλείστοις γνώριμον, φύλλον ἔχον πράσῳ μεγάλῳ ἐοικός, καυλὸν δὲ λεῖον, ἔχοντα ἐπ' ἄκρου ἄνθος, καλούμενον ἀνθερικόν. ῥίζαι δὲ ὕπεισιν ἐπιμήκεις, στρογγύλαι, βαλάνοις ὅμοιαι, δριμεῖαι τὴν γεῦσιν, καὶ τὴν δύναμιν θερμαντικαί. κινοῦσι δὲ καὶ οὔρησιν καὶ ἔμμηνα ποθεῖσαι, ἰῶνται καὶ πλευρᾶς ἀλγήματα καὶ βῆχας καὶ σπάσματα καὶ ῥήγματα δραχμῆς μιᾶς τὸ πλῆθος τῆς ῥίζης ἐν οἴνῳ πινομένης. (Διοσκουρίδης)

Πέμπτη 19 Απριλίου 2018

Matthiola tricuspidata

Λίμνη Ηραίου Περαχώρας - Λουτρακίου 30-01-2016


Η Ματθιόλα η τρικέρατη (Matthiola tricuspidata (L.) R. Br. 1812) είναι μονοετές φυτό με βλαστούς ποώδεις, όρθιους ή έρποντες. Φύλλα χνουδωτά, πτεροχιδή με λοβούς στρογγυλούς. Άνθη μέχρι 15 εκατοστά., ρόδινα ή βιολετιά, πιο ανοιχτόχρωμα στο κέντρο. 

Είναι μεσογειακό φυτό με πλατιά εξάπλωση σε όλη την παραλιακή Ελλάδα. 
Φύεται σε παράκτια ενδιαιτήματα. Ανθίζει από τα τέλη Ιανουαρίου, ανάλογα με το γεωγραφικό πλάτος της περιοχής.
Ετυμολογία:
Matthiola >  το γένος Matthiola είναι αφερωμένο στον Ιταλό γιατό Pierandrea Mattioli (Matthiolus) † 1577. 
tricuspidata (λατιν.) > tris (tris) + cuspis, -idis (αιχμή, ακίς) = με τρεις αιχμές, τρικέρατη, τρίδοντη. Το όνομα οφείλεται στο κεράτιο, που περικλείει τους καρπούς, και έχει τρία εξογκώματα σε σχήμα κεράτων.


Τετάρτη 18 Απριλίου 2018

Alyssum montanum subsp. montanum

Πεντέλη 10-04-2011

Το Άλυσσο το ορεινό (Alyssum montanum L. 1753 subsp. montanum) είναι ευρασιατικό φυτό με μεγάλη εξάπλωση στην Ελλάδα, εκτός των νησιών. Αποτελεί είδος της ορεινής βλάστησης, σε υψόμετρα πάνω από 800 μέτρα. Φύεται σε ασβεστολιθικές βραχώδεις και πετρώδεις θέσεις. Ανθίζει από τον Απρίλιο.
Ετυμολογία:
Alyssum < α (στερητικό) + λύσσα (θυμός) = που θεραπεύει την λύσσα (συμπτώματα είναι ο θυμός, η μανία, η υδροφοβία)
montanus, a, um < mons, montis (βουνό, όρος) = ορεινό.



Τρίτη 17 Απριλίου 2018

Muscari comosum

Ανάβυσσος 05-03-2013

Το Μούσκαρι το εύκομο (Muscari comosum, (L.) Mill. 1768) έχει μεγάλη εξάπλωση στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Φύεται σε παραδοσιακά καλλιεργούμενους και ακαλλιέργητους αγρούς, όρια αγρών και λιβάδια, συχνά σε μεγάλους πληθυσμούς. Εϊναι γεώφυτο, έχει δηλαδή ρίζωμα με αποθηκευτικούς βολβούς. Φύλλα μέχρι 3 εκ. πλάτος και 40 εκ. μήκος, κοίλα. Ανθοταξία βότρυς, στο κάτω μέρος αραιός με καστανά άνθη και στην κορυφή πιο πυκνός με άνθη κυανοϊώδη. Τα ανώτερα άνθη είναι άγονα. Ανθίζει την άνοιξη.

Είναι το φυτό που δίνει τους αφροδισιακούς βολβούς, οι οποίοι μοιάζουν με κρεμμυδάκια. Οι βολβοί του έχουν πικρή γεύση και τρώγονται από την αρχαιότητα, γιατί θεωρούνται ότι έχουν ισχυρές αφροδισιακές και θεραπευτικές ιδιότητες. Ο Ιππποκράτης και ο Διοσκουρίδης χρησιμοποιούσαν τους βολβούς για πολλές ασθένειες. Την ίδια άποψη έχουν και οι σύγχρονοι Έλληνες που τρώνε τους βολβούς με τον αρχαίο τρόπο, δηλαδή ψημένους και αρτυμένους με ξύδι, όπως συνιστά ο Διοσκουρίδης. 


Οι βολβοί συλλέγονται πριν την περίοδο του Πάσχα. Διατηρούνται στο ξύδι και αποθηκεύονται σε βάζα. Οι βολβοί του M. comosum αποτελούν, ειδικά στην Κρήτη, εξαιρετικό μεζέ με το όνομα σκορδουλάκοι.

Αρχαίες συμβουλές:
«Άριστοι βολβοί είναι οι βασιλικοί που έχουν κόκκινο χρώμα. Δεύτερης ποιότητας είναι οι λευκοί από τη Λιβύη. Χειρότεροι από όλους είναι οι αιγυπτιακοί». Αθήναιος
«Οι βολβοί ταιριάζουν με το τυρί, το μέλι, το κρεμμύδι και το ξύδι. Αν τους φας χωρίς αυτά, τότε είναι άθλιοι και πικροί». Φιλήμων


Ετυμολογία:
Muscari < μόσχος (σχετίζεται με το περσικό mushka = γεννητικός αδένας), ελαιώδες, έντονα αρωματικό υγρό που βγαίνει από τον γεννετικό αδένα του ασιατικού ελαφιού «μόσχος ο μοσχοφόρος» (πρβ: μοσκοβολώ, μοσχοκάρυδο, μοσχοσάπουνο, μοσχοστάφυλο). Ίσως επειδή φυτά του γένους Muscari είναι πολύ αρωματικά.
comosus, a, um < coma (λατιν.) < κόμη (οι τρίχες της κεφαλής --> κομήτης, αυτός που έχει μακριά κόμη) = εύκομος, η, ο.


Δευτέρα 16 Απριλίου 2018

Ranunculus sardous

Δερβενοχώρια 05-04-2018

Το Βατράχιον της Σαρδηνίας (Ranunculus sardous, Crantz 1763) είναι ευρασιατικό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα. Φύεται σε οικότοπους γλυκών υδάτων και σε υγρές τοποθεσίες που διατηρούνται μέχρι την άνοιξη. Ανθίζει από τον Μάρτιο μέχρι τα μέσα του καλοκαιριού ανάλογα με το υψόμετρο και την υγρασία της θέσης.
Ετυμολογία:
Ranunculus < rana βάτραχος. Ο Πλίνιος γράφει ότι «ονομάζουμε ranunculus το βότανο που οι Έλληνες ονομάζουν βατράχιο» = βατράχιο, επειδή ορισμένα είδη αυτού του γένους ευδοκιμούν σε υδάτινο περιβάλλον.
sardous < Sardinia Sardegna = της Σαρδηνίας.


Κυριακή 15 Απριλίου 2018

Muscari commutatum

Βουλιαγμένη 28-02-2013

Το Μούσκαρι το ευμετάβλητο (Muscari commutatum, Guss. 1826) είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ιταλίας με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα. Έχεθ φύλλα γραμμοειδή και αυλακωτά. Ταξιανθία πυκνή με άνθη σκούρα κυαανά-ιώδη Φύεται σε πετρώδεις θέσεις, πευκοδάση, μεσογειακά λιβάδια, όπου συχνά σχηματίζει μεγάλους πληθυσμούς. Ανθίζει από τον Φεβρουάριο.
Ετυμολογία:
Muscari < μόσχος (σχετίζεται με το περσικό mushka = γεννητικός αδένας), ελαιώδες, έντονα αρωματικό υγρό που βγαίνει από τον γεννετικό αδένα του ασιατικού ελαφιού «μόσχος ο μοσχοφόρος» (πρβ: μοσκοβολώ, μοσχοκάρυδο, μοσχοσάπουνο, μοσχοστάφυλο). Ίσως επειδή φυτά του γένους Muscari είναι πολύ αρωματικά.
commutatus, a, um > commuto, αλλάζω, μεταβάλλω = παραλάσσον, ευμετάβλητο.


Σάββατο 14 Απριλίου 2018

Ornithogalum nutans

Δερβενοχώρια 05-04-2018

Το Ορνιθόγαλο το νεύον (Ornithogalum nutans L. 1753) είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ανατολίας. Από τα πιο κομψά ορνιθόγαλα διακρίνεται από τα κωδωνοειδή, κατανεύοντα άνθη του, που κινούνται από τον άνεμο, χαρακτηριστικό που έδωσε και το όνομα στο φυτό. Φύλλα ταινιοειδή, αυλακωτά, στο μήκος του βλαστού. Τέπαλα μέχρι 3εκ. με χαρακτηριστική ασημοπράσινη χροιά που διαφέρει από αυτή των υπόλοιπων ειδών. Σε αγρούς και φρύγανα, συνήθως στην ορεινή ζώνη. Ανθίζει την άνοιξη.
Ετυμολογία:
Ornithogalum > Όρνις (πτηνό,  όρνιθα, κόττα) + γάλα. Αναφέρεται στην φράση «και του πουλιού το γάλα», λόγω του λευκού χρώματος των τεπάλων του.
nutans > nuto > nutare, νεύω = νεύον (κρεμαστό, κύπτον). Το όνομά του αναφέρεται στην κίνηση των ανθέων και των βλαστών στις πνοές του ανέμου.

Παρασκευή 13 Απριλίου 2018

Melilotus italicus

Βουλιαγμένη 28-02-2013

Ο Melilotus italicus, (L.) Lam. 1779, είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Όρθιο, διακλαδισμένο, πολυετές φυτό, ύψους 20-60 εκ.
Φύλλα με φυλλάρια πριονωτά, στρογγυλεμένα στο άκρο και σφηνοειδή στην βάση. Τα ανώτερα με φυλλάρια πιο στενά. Παράφυλλα ακέραια.
Βιότοπος: φρύγανα, χωράφια σε αγραναύπαση, παράκτιοι βιότοποι, ανοίγματα δασών, σε υψόμετρα 0-900 μ.
Άνθη: βότρεις 1,5-3 εκ. με πολλά κίτρινα άνθη, μήκους 6-9 χιλ. Χέδρωπες σφαιρικοί.
Ανθίζει Μάρτιο - Μάιο.
 

Ετυμολογία:
Melilotus > μέλι + lotus (είδος τριφυλλιού με παρόμοιο άνθος).
italicus > Italia.


Τετάρτη 11 Απριλίου 2018

Oenanthe silaifolia

Δερβενοχώρια 05-04-2018

Η Οινάνθη η σιλαΐφυλλη (Oenanthe silaifolia M.Bieb. 1819) είναι ευρασιατικό φυτό που φύεται σε οικότοπους γλυκών νερών.
Έχει ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα, εκτός από τις Κυκλάδες και την Κρήτη. Ανθίζει Απρίλιο - Μάιο.

Ετυμολογία:
Oenanthe > οίνος + άνθος - επειδή η κατανάλωση της σε μικρές δόσεις προξενεί συμπτώματα παρόμοια με την μέθη = Οινάνθη
silaifolia > Silaum + folium φύλλο - με φύλλα σαν του γένους Silaum = σιλαΐφυλλη.
silaum > silaus, ελοχαρές σκιαδοφόρο φυτό που αναφέρεται από τον Πλίνιο.


Δευτέρα 9 Απριλίου 2018

Serapias orientalis subsp. orientalis

Περισσός 02-04-2018 Τουρκοβούνια

Η Σεραπιάς η ανατολική [Serapias orientalis (Greuter, 1972) H. Baumann & Künkele 1988 subsp. orientalis] είναι ορχιδέα της Ανατολικής Μεσογείου, με κέντρο εξάπλωσης στην Ελλάδα την Νότια Πελοπόννησο και τα νησιά του Αιγαίου.
Περιγράφτηκε το 1972 (Greuter) από το Λασίθι της Κρήτης.
Χείλος ανοιχτόχρωμο (ωχροκίτρινο, πορτοκαλί έως ερυθρωπό). Φύεται σε λιβάδια, ελαιώνες, θαμνώνες, φρύγανα. Ανθίζει την άνοιξη.
Ετυμολογία:
Serapias > Σεραπιάς, ορχιδέα που ονοματίζει ο Διοσκουρίδης > Σέραπις (και Σάραπις) ελληνοαιγυπτιακός θεός της Ελληνιστικής Εποχής.
orientalis (λατιν.) = ανατολική.


Κυριακή 8 Απριλίου 2018

Fritillaria graeca

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση

Η Φριτιλάρια η ελληνική (Fritillaria graeca, Boiss.& Spuner 1846) εξαπλώνεται στην Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησο, Εϋβοια και Κυκλάδες (Σύρος, Κέα).
Πολυετές βολβώδες φυτό. Βλαστός όρθιος με 5-9 γλαυκά φύλλα. Άνθη συνήθως 1-2, κωδωνωειδή έως κυλινδρκά.
Βιότοπος: πετρώδεις θέσεις, φρύγανα, θαμνώνες, ξέφωτα δασών. Υψόμετρο μέχρι 2000 μέτρα
Άνθη: Τέπαλα καστανά-ιώδη με κεντρική πρασινοκίτρινη λωρίδα, συνήθως ψηφιδωτά. Στο όρος Μερέντα του Μαρκόπουλου Μεσογείων εμφανίζονται άνθη πολύ σκούρα.
Άνθιση: Φεβρουάριος - Απρίλιος.
Εξάπλωση: σε όλα τα βουνά και τους λόφους της Αττικής

Ετυμολογία:
Fritillaria > fritíllus κύπελλο με το οποίο έριχναν τα ζάρια οι Ρωμαίοι - για το σχήμα του άνθους.
graecus, -a, -um = ελληνική, επειδή περιγράφτηκε στην Ελλάδα, αλλά μετά βρέθηκε και βορειότερα.

Σάββατο 7 Απριλίου 2018

Anacyclus clavatus

Περισσός 04-04-2018 Τουρκοβούνια

Ο Anacyclus clavatus [(Desf.) Pers. 1807] είναι μεσογειακό φυτό. Στην Ελλάδα εξαπλώνεται σε Θράκη, Ανατολική Μακεδονία, Εύβοια, Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησο και μάλλον στο Ιόνιο.
Φϋεται σε χωράφια και ξηρά λιβάδια.
Ανθίζει Μάρτιο - Απρίλιο.

Ετυμολογία:
Anacyclus > ανά + κύκλος - από την διάταξη των γλωσσιδίων = Ανάκυκλος
clavatus > cláva ρόπαλο, κορίνη - από την παρουσία οργάνων με την μορφή ρόπαλου.




Παρασκευή 6 Απριλίου 2018

Cerastium glomeratum

Δερβενοχώρια 05/04/2018

Το Cerastium glomeratum (Thuill. 1799) είναι ευρωασιατικό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Θεωρείται ζιζάνιο αγρών, ελαιώνων και κήπων ενώ συναντάται και σε ημιφυσικούς οικότοπους σε πετρώδεις θέσεις και φρύγανα.
Λεπτό ετήσιο φυτό ύψους 12-30 εκ.
Άνθιση: Μάρτιος - αρχές Ιουνίου.
Ετυμολογία:
Cerastium < κεράτιον < κέρας ==> από την μορφή του καρπού.
glomeratum < glomero (λατιν.) ομάδα, περιτύλιγμα ==> επειδή τα άνθη είναι ομαδοποιημένα σε ταξιανθία.

Phagnalon rupestre subsp. graecum

Περισσός 02-04-2018 Τουρκοβούνια

Το Phagnalon rupestre subsp. graecum [Boiss. & Heldr.) Batt. 1889] είναι μεσογειακό φυτό με μεγάλη εξάπλωση στην Ελλάδα.
Πολυετές φυτό, με πολλούς όρθιους βλαστούς, μέχρι 30 εκ. Φύλλα αντιολογχοειδή, πυκνά τριχωτά από κάτω και αραιά τριχωτά από πάνω. Ανθοφόρα κεφάλια μονήρη
Βιότοπος: βράχοι, χαράδρες, ξηρά λιβάδια, φρύγανα, θαμνώνες.
Ανθίζει Μάρτιο, Απρίλιο.

Ετυμολογία:
Phagnalon > αναγραμματισμός του  φυτού «γναφάλλιον» που αναφέρει ο Δισκουρίδης.
rupestre > rupes βράχος = του βράχου
graecum > Graecia = γραικό.


Πέμπτη 5 Απριλίου 2018

Euphorbia deflexa

Πάρνηθα
Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση

Η Ευφορβία η αποκλίνουσα (Euphorbia deflexa Sibth. & Sm.1806) είναι βαλκανικό φυτό, με εξάπλωση σε όλη την στεριανή Ελλάδα.
Πολυετές φυτό, λείο και γλαυκό, με βλαστούς όρθιους και μη διακλαδιζόμενους.
Φύλλα πυκνά έμμισχα. Ταξιανθία σε σχήμα σκιαδίου  (ομπρέλας), με ακτίνες απλές ή διχαλωτές.
Βιότοπος: ανοιχτά περιβάλλοντα, σε υψόμετρα μέχρι 1800 μέτρα.
Άνθιση: Απρίλιος - Ιούνιος.
Εξάπλωση: Γεράνεια, Πατέρας, Κιθαιρώνας, Πάρνηθα..

Ετυμολογία:
Euphorbia > ευ (καλώς) + φέρβω (τρέφω, βοσκω) και φορβή (τροφή, βοσκή) [2] Σύμφωνα με τον Πλίνιο, από το γιατρό Εϋφορβο που ανακάλυψε τις θεραπευτικές ιδιότητες του φυτού. [3] Σύμφωνα με τον Treccani από το λατινικό euphorbium, που προέρχεται από το ελληνικό «ευφόρβιον».
deflexa > deflecto αποκλίνω, καμπυλώνω = αποκλίνουσα.

Τετάρτη 4 Απριλίου 2018

Ornithogalum fimbriatum subsp gracilipes

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση

Το Ορνιθόγαλο το κροσσωτό υποείδος λεπτόπους [Ornithogalum fimbriatum subsp. gracilipes (Zahar.) Landström 1991] είναι ενδημικό Στερεάς Ελλάδας, Πελοποννήσου και Ανατολικού Αιγαίου. Ξεχωρίζει με τα τριχωτά φύλλα του. Φύεται σε λιβάδια, φρύγανα, ξέφωτα δασών. Ανθίζει από τον Μάρτιο.
Ετυμολογία:
Ornithogalum > Όρνις (πτηνό,  όρνιθα, κόττα) + γάλα. Αναφέρεται στην φράση «και του πουλιού το γάλα», λόγω του λευκού χρώματος των τεπάλων του.
fimbriatum (λατιν.) = κροσσωτό (τριχωτό, ινώδες)
gracilipes (λατιν.) > gracilis (λεπτός) + pes (πους, πόδι), λεπτόπους, από τον λεπτό μίσχο του.


Τρίτη 3 Απριλίου 2018

Centaurea subsericans

Πατέρας
Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση

Η Κενταύρια η «υπομεταξωτή» (Centaurea subsericans Halácsy 1912) είναι ενδημικό είδος Αττικής, Βοιωτίας (Ελικώνας), Λακωνίας (Πάρνωνας).
Φυτό με έρποντες βλαστούς. Φύλλα πτεροειδή, ασημοπράσινα, με ελαφρύ μετάξινο τρίχωμα.
Βιότοπος: ξηρά ορεινά λιβάδια και ασβεστολιθικές θέσεις, σε υψόμετρα 800 - 1400 μέτρων
Άνθη: μοβ - ρόδινα.
Άνθιση: από τα μέσα Ιουνίου.
Εξάπλωση στην Αττική: Πατέρας (απ’ όπου περιγράφτηκε το 1912), Κιθαιρώνας.

Ετυμολογία:
Centaurea > > Centaurus > Κένταυρος (ο Κένταυρος Χείρων ήταν γιατρός και δάσκαλος του Ασκληπιού).
subsericans > sub (υπό, σχεδόν) + sericum (μετάξι) = «υπομεταξωτή».


Δευτέρα 2 Απριλίου 2018

Anacamptis morio subsp. caucasica

Υμηττός 19-04-2008
Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση

Η Anacamptis morio subsp. caucasica [(K.Koch) H.Kretzschmar, Eccarius & H.Dietr. 2007] είναι ευρωπαϊκή ορχιδέα, με εξάπλωση στην κεντρική και βόρεια Ελλάδα. Περιγράφτηκε το 1753 από την Βάδη - Βυτεμβέργη της Γερμανίας.
Βιότοπος: Διάκενα δασών, θαμνώνες
Άνθη: ταξιανθία με 6-25 άνθη σε χρώμα σκούρο μοβ, βιολετί
Άνθιση: Μάρτιος - Απρίλιος.

Ετυμολογία:
Anacamptis > ανά + κάμπτω (από την κάμψη των γυρεομαγματων προς τα πίσω).
morio > [1] > μωρός (ανόητος), ή [2] > morio (λατιν.) τρελός, ανόητος ===> για το πολύ μεταβλητό χρώμα των ανθέων, ή [3] από το λατινικό κόσμημα morion ή [4] morione (ιταλικ.) είδος κράνους, λόγω του σχήματος των πετάλων.
caucasica > Καύκασος.